خطر زلزله در سقز دور از انتظار نيست
سردار دوغی
به بهانه‌ي رشد بي‌رويه و فزاينده‌ي ساخت و سازهاي غير ايمن و غالباً فاقد مجوز، خصوصاً در نواحي حاشيه‌ي شهر، ضروري است ضمن يادآوري مخاطرات زمين لرزه، نگاهي اجمالي و مختصر به وضعيت لزره‌خيزي شهرستان سقز بنمائيم و مقايسه‌اي كوتاه با شهرهاي قرباني زمين‌لرزه‌هاي مخرّب و ويرانگر چند سال اخير ايران كه متحمل هزينه‌هاي غيرقابل وصف مادي و معنويي بوده‌اند، بشود. از جمله زلزله‌هاي مخرب سال هاي دور و نزديك ايران مي‌توان به وقوع زلزله در شامگاه 10 شهريور سال 1341 بوئين زهرا با بزرگي 3/7 در مقياس ريشتر اشاره كرد كه تنها در مدت كمتر از 7 ثانيه حدود 20 هزار نفر كُشته برجاي گذاشت، يا مي‌توان زلزله‌ي ويرانگر شهرستان 200 هزار نفري بم را مثال آورد كه در صبحگاه پنجم دي ماه 1382 با بزرگاي 3/6 ريشتر در كمتر از 30 ثانيه بيش از 50 هزار نفر را به كام مرگ فرو برد و هزاران نفر مجروح و ده‌ها هزار نفر آسيب ديده‌ي روحي و رواني تا ساليان متمادي برجاي نهاد.
تصور آن كه زلزله تنها براي بوئين زهرا، بم و يا بلده و … اتفاق مي‌افتد تصوري كاملاً غلط و خودفريبي است. چرا كه از نظر فاصله از گسل و طول تقريبي گسل، وضعيّت شهرستان سقز كاملاً مشابه بوئين زهرا است.
مطالعات موجود زمين شناسي سقز نيز حكايت از وجود گسل با جهت‌هاي جنوب غربي ـ شمال شرقي در طول رودخانه‌ي سقز، گسل در جهت شمال غرب ـ جنوب غرب و يك گسل ديگر در امتداد چم وليخان دارد و در محدوده‌ي شهرستان سقز نيز گسل سنته با راستاي شمال شرقي ـ جنوب غربي به طول تقريبي 50 كيلومتر در شرق سقز واقع شده است.
براساس سابقه زمين لرزه‌ها و گسل‌هاي موجود، امكان وقوع زلزله‌هايي با شدت بالا در سقز محتمل است. محل وقوع شهرستان سقز در پهنه‌ي خطر نسبي زياد زلزله در تقسيمات خطر لرزه‌خيزي كشور نيز گوياي اين واقعيت است.
عدم توجه به ضوابط و استانداردهاي ساخت و ساز ايمن، رعايت نكردن آئين‌نامه‌هاي ايمن‌سازي ساختمان‌ها در برابر زلزله و توسعه‌ي فيزيكي نامناسب ناشي از ساخت و سازهاي غيرمجاز، همواره شهر را ناامن در مقابل تهديدات زلزله و بي‌كفايت و مخاطره‌آميز از لحاظ پايداري در برابر زمين‌لرزه‌هاي احتمالي نشان مي‌دهد، نزديكي به گسل به دليل مكان گزيني نامناسب شهر نيز خطر را صدچندان مي‌كند.
تجربه زلزله‌هاي گذشته‌ي دنيا، گوياي اين واقعيت مُهم است كه ميزان تخريب زلزله بستگي به شيوه‌ي عملكرد سه گروه سياستگزاران، متخصصين و مجريان دارد، اگر اين سه گروه هماهنگ و درست عمل نمايند و وظيفه‌ي خود را به درستي انجام دهند خطر زلزله بسيار كاهش مي‌يابد، در غير اين صورت زلزله هميشه خسارت‌بار و فاجعه‌آميز است.
نتيجه‌ي اين هماهنگي (بين سياستگزاران، متخصصان و مجريان) در مقايسه‌ي زير بخوبي نمايان است. بر اثر زلزله‌ي 8/8 ريشتري كه در مهرماه سال 1382 در شرق جزيره هوكايدو در شمال ژاپن اتفاق افتاد و معادل 512 بمب اتمي قدرت تخريب داشت، تنها 1 (يك) نفر كُشته مي‌شود و امّا در همان سال در زلزله با شدت بسيار كمتر در بم و در كشور ما بيش از 50 هزار نفر كُشته برجاي مي‌ماند.
سياستگزاران كشور با انجام مطالعات؛ تحقيقات و كارهاي لازم در يكي دو دهه ي اخير براي مقابله با مخاطرات زلزله اقدام به تدوين ضوابط و آئين‌نامه‌هاي ساختماني كافي نموده‌اند، نقش متخصصين و مجريان در بهره بردن از اين ضوابط و آئين‌نامه‌ها و پايبندي سازمان‌ها و نهادهاي كنترلي مانند نظام مهندسي، شهرداري و راه و شهرسازي در نظارت بر حُسن رعايت اين ضوابط است كه بسيار حائز اهميت است.
براستي مهندسين، مجريان و متوليان امر ساخت و ساز، ما چقدر خطر محتمل الوقوع بودن زلزله را جدّي گرفته‌ايم؟ و چقدر براي جان انسان‌ها،براي جان فرزندان و عزيزانمان ارزش قائل بوده‌ايم؟
در اين سال‌ها چقدر شهرداري به عنوان يكي از مسئولين و متوليان نظارت بر ساخت و ساز ايمن، و به عنوان نهاد بازدارنده از احداث ساختمان‌هاي ناامن و فاقد استحكام پركار و درست انجام وظيفه نموده است؟ و چقدر اهميت موضوع را باور دارد؟ درست است كه فقر عمدتاً باعث اسكان بي‌رويه در حواشي شهر و ساخت و سازهاي غيرايمن در اين نواحي است، امّا آيا با آگاهي‌بخشي عمومي و تأكيد اين موضوع كه هزينه ايمن‌سازي ساختمان‌ها به مراتب كمتر از هزينه‌ي زيباسازي آنها است، نمي‌توان تا حدودي مانع از ساخت و سازهاي غيرمجاز و ناايمن شد؟
ضروري است شهرداري با ابزار و امكانات كنترلي كه در اختيار دارد مؤثرتر و كارآمدتر در كوتاه‌كردن دست منفعت‌طلبان و سودجويان ساخت و سازهاي فاقد مجوز و غيرايمن ايفاي نقش و وظيفه نمايد و جان و مال انسان‌ها را ارزشمندتر بشمرد.
به واقع عزمي راسخ‌تر و جديتي بيشتر نياز است. خشت به خشت ديوارها؛ خط به خط نقشه‌ها و سربند انگشتان بنّا، مهندسين و مجري و شهردار گواهي خواهند داد كه چقدر مؤمن به ارزش جان انسان‌ها بوده‌ايم. همه‌ي پيامبران الهي گفته‌اند : «كاش به يقين برسيم!»
کد خبر: 11355
به اشتراک بگذارید:
