لباسی به زیبایی گلهای بهاری
لباس كُردی يكی از زيباترين، متنوع‌ترين و پوشیده‌ترين لباس‌های محلی است كه به جهت متنوع بودن آن در سطح دنيا كم‌نظير است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه کردستان، یکی از نشانه‌های هر ملتی که نماد ملی و فرهنگی آن ملت و میراث گذشتگان محسوب می‌شود، لباس است.
لباس از بارزترین نمادهای فرهنگی، مهم‌ترین و مشخص‌ترین مظاهر قومی و همچنین از سریع الانتقال‌ترین نشانه‌های فرهنگی است که به سرعت تحت تاثیر پدیده‌های فرهنگ‌پذیری در بین جوامع گوناگون انسانی قرار می‌گیرد.
لباس همواره نشانگر بخش عظیمی از نیازهای مادی و معنوی انسان‌ها بوده که دانش فرهنگی و تصورات و تفکرات و جهان‌بینی یک گروه قومی را نشان می‌دهد.
محیط زیست طبیعی، نوع معیشت، روابط و منزلت‌های اجتماعی، مواد و مصالح موجود در محیط زندگی از عواملی هستند که در شکل‌گیری لباس دخالت دارند.
باید گفت که در جای جای ایران اسلامی به واسطه وجود اقوام مختلف، از جمله کُرد، ترک، لر، بلوچ، ترکمنی، بختیاری و … می‌توان انواع پوشش‌ها را مشاهده کرد.
لباس كردی يكی از زيباترين، متنوع ترين و پوشیده‌ترين لباس‌هاست
لباس كُردی يكی از زيباترين، متنوع ترين و پوشیده‌ترين پوشش‌هايی است كه به نوشته سياحان در سفرنامه‌هايشان، در سطح فرهنگ مردم دنيا كم‌نظير است؛ به طوری که اين لباس در چندين جشنواره مختلف بين‌المللی مقام اول را به لحاض پوشش، زيبايی و تنوع طرح به‌خود اختصاص داده است.
تنوع پوشش‌ها و البسه‌های محلی كُردی، ملون بودن و اهميت دادن به پوشش توامان با زيبايی و تاثيرات عوامل جغرافيایی و جویی در ايجاد اين تنوع ها تاثيرات بسزایی داشته است.
با توجه به مصارف عمده‌ی اين لباس، تعداد زیادی از صنعتگران كردستان به دوخت انواع لباس محلی، زنانه و مردانه می‌پردازند.
هنر دوخت پوشش‌های كُردی با توجه به تنوع و تعدد فرم‌ها و كاربردهای مختلف آن از غنی‌ترين هنرهای اين مرز و بوم بوده که پرداختن به آن مستلزم شناخت و تبحر زيادی می‌باشد.
انواع البسه مردانه و زنانه كُردی بر اساس مناطق مورد استفاده آن نام گذاری شده‌اند که از جمله آنها می‌توان به اسامی لباس‌های زنانه از جمله اورامی، کردی سنندجی، سقزی، مريوانی، بانه‌ای و… اشاره کرد.
همچنین از میان لباس‌های مردانه منطقه کردستان نیز می‌توان به لباس “چوخه و رانگ”، “كه‌وا پانتول”، “مرادخانی”، “ملكی”، “شكاكی”، “اورامی ” و… اشاره کرد.
كاركردهای متنوع و مختلف البسه محلی اين منطقه به لحاض فرهنگی، جايگاه اجتماعی، مناسبت‌های خاص، جشن‌ها و… باعث شده که اهميت پرداختن به آين هنر در ميان صنعتگران از ويژ‌گی خاصی برخوردار باشد.
قدمت لباس کردی
قدمت لباس کردی به قدمت خود مردمان کُرد برمی گردد و اگر بخواهیم به تصویری مستند از قدیمیترین لباس کردی استناد کنیم، گویاترین تصاویر نقش برجسته‌های دوره هخامنشی است، در این نقش برجسته ها تصاویری از سربازان و سرداران ماد وجود دارد.
با توجه به اینکه مادها را برابر مستندات تاریخی نیای کُردها می‌دانیم پس می‌توان این تصاویر را قدیمیترین تصاویر از لباس کردی دانست؛ لباس و مخصوصاً کلاه مادها شباهت زیادی با لباس کردی(قبل از تغییر عمده آن در دوره قاجار ) دارد؛ کلاهی مشابه این کلاه هنوز در بعضی از مناطق کردستان استفاده می شود و به آن «سه‌ر کلاوه» و یا «کلیته» می گویند.
اولین طرح‌های کشیده شده از لباس کردی مربوط به زمانی است که مستشرقان اروپایی به ایران آمدند، یعنی از دوره صفویه به بعد طرح های ارزنده‌ای از لباس مردمان آن زمان توسط این مستشرقین کشیده شده و در سفرنامه های آنان موجود است؛ چند طرح برگرفته از این سفرنامه‌ها در قطعی بزرگتر کپی شده و اکنون در خانه کُرد سنندج در معرض دید علاقمندان قرار دارد.
قدیمی ترین عکس هایی که لباس کُردی در آن ها نشان داده شده، مربوط به دوران ناصرالدین شاه قاجار است، که به اسم منطقه و شخص استفاده کننده نیز اشاره شده است، مجموعه‌ای از این عکس‌ها در خانه کُرد نیز موجود است.
قطعا در طول زمان لباس کُردی تکامل یافته و به شکل امروزی در آمده است، عمده‌ی این تکامل بعد از دوره قاجار بوده که تنوع در پارچهها بیشتر شده است و در دوره اخیر این تنوع بسیار رو به فزونی گذاشته تا جایی که لباس مورد استفاده به خصوص در لباس‌های زنانه تفاوت بسیاری با لباس 100 سال پیش پیدا کرده است.
قسمت های مختلف لباس کُردی مردانه و زنانه
لباس مردانه کردی شامل قسمت هایی از جمله «چوخه و رانک»، «شال»، «سورانی»، «دستار» « فرنجی»، «پوزوانه» و «کلاه» است.
چوخه و رانک، نیم‌تنه‌ای از جنس پشم یا کتان است و شلواری گشاد به‌نام رانک که مچ‌پای آن تنگ است نیز لباس اصلی مردان کُرد را تشکیل می‌دهد.
سورانی، نوعی آستین شل و دراز است که دارای شکل مثلثی بوده و بر روی مچ و دست بسته می‌شود.
شال، که به آن «پشت وین» و «پشت ینه» نیز گفته می‌شود، ۳ تا ۱۰ متر طول دارد که در ناحیه کمر بر روی لباس‌ها بسته می شود.
دستار و کلاه، نیز برای سر مردان کاربرد دارد.
فرنجی، از دیگر پوشش های لباس کردی است که روپوشی پشمی مخصوص مناطق کوهستانی و برای جلوگیری از سرما و گرمای منطقه و عوارض ناشی از آن مانند عفونت سینه، کمر درد، درد کلیه و در دو نوع گوش دار و بدون گوش تولید می شود که بیشتر در گذشته کاربرد داشته است.
ساق‌بند پشمی (پوزوانه)، در قدیم برای جلوگیری از سرمای شدید منطقه در فصل زمستان و حرکت آسان در داخل برف و جلوگیری از رسیدن رطوبت به پاها، جلوگیری از گزش مار در فصل تابستان، جمع کردن شلوار گشاد کردی برای عبور از کوهستان ها و سنگلاخ های صعب العبور منطقه بوده است.
لباس کُردی زنانه نیز دارای چندین قسمت است که «پیراهن بلند(کراس)»، «کوا»، «سوخمه»، «کوله بال»، «سلطه»، «شال» و «سروین» را می توان نام برد.
کراس یا پیراهن بلند، اصلی ترین قسمت لباس زنانه را تشکیل می‌دهد که انواع با پولک و بی پولک را دارد.
کوا، لباس بلندی است که روی پیراهن بلند پوشیده شده و قسمت پشت لباس کُردی را می پوشاند.
سوخمه، نیم‌تنه‌ای بدون آستین است که روی پیراهن بلند پوشیده می شود.
کوله‌بال، نیم‌تنه‌ای دارای آستین تا آرنج دست است.
سلطه، نیز نیم‌تنه‌ای دارای آستین است که تا آستین هایش تا مچ دست کشیده می‌شود.
شال، در ناحیه کمر بر روی لباس کردی و یا لبای سقزی بسته می شود و برای محافظت در برابر سرما یا جمع و جور کردن لباس استفاده می شود.
سروین، نیز بیشتر در گذشته مورد استفاده زنان مناطق کردنشین قرار گرفته و همراه با کلاه روی سر به طرز خاصی بسته می‌شده است.
از میان لباس های کُردی می توان به لباس اورامی اشاره کرد، این لباس اصیل ترین لباسی است که در تمام نقاط کردستان از آن استفاده می شود و جزو تنها لباس های ایرانی است که اصالت خود را حفظ کرده است.
لباس کُردی جزیی از فرهنگ منطقه کردستان است
فرزانه فرج اللهی، کارشناس صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)منطقه کردستان، اظهار کرد: لباس کُردی جزیی از فرهنگ منطقه کردستان است که از قدمت زیادی برخوردار است.
وی افزود: در حال حاضر لباس کُردی سورانی و سقزی در منطقه کردستان بیشترین استفاده را دارد.
فرج اللهی عنوان کرد: لباس های زنانه بیشتر از جنس حریر، تور، مخمل و ساتن بوده که با پولک دوزی، سرمه دوزی، سنگ دوزی، ملیله دوزی، منجوق دوزی و … آراسته می شوند.
وی اعلام کرد: پارچه بخشی از لباس‌های مردانه نیز از جنس مَرز (مرغوز) که نوعی پشم حیوان است بوده که خاستگاه آن منطقه آرمرده بانه و هورامان است و پس از طی مراحل مختلف پشم ریسی و نخ ریسی و … آماده استفاده می شود.
کارشناس صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری کردستان در ادامه بیان کرد: به دلیل زیبایی و تنوع زیاد پارچه‌های لباس کُردی، طی سال‌های اخیر استفاده از لباس کُردی بیشتر شده است و در عروسی‌ها این مسئله بیشتر نمود دارد.
وی با بیان اینکه طی سالیان اخیر کیفیت پارچهها نیز بسیار خوب شده است، تصریح کرد: با توجه به این مسئله و همچنین اینکه در حال حاضر پارچهها با زیورآلات نیز ادغام شده اند و تنوع بیشتری پیدا کرده اند، استقبال از لباس کُردی نیز به مراتب بیشتر شده است.
فرج اللهی خاطرنشان کرد: به دلیل استقبال بیشتر جوانان منطقه از لباس کُردی، به تبع آن مشاغلی همچون کُردی دوزی، ملیله دوزی، پولک دوزی، منجوق دوزی و … نیز در استان بیشتر شده است.
وی در پایان یادآور شد: حدود 80 درصد از صدور کارت و پروانه کسب و کار این اداره مربوط به کُردی دوزی و دوخت لباس های کُردی زنانه و مردانه است.
لباس “کردی سورانی” و “سقزی” از اصلی‌ترین لباس‌های منطقه کردستان
همچنین زری جلوزانی، یکی از خیاطان کُردی‌دوز شهر سنندج در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایسنای کردستان، اظهار کرد: از 20 سال پیش کار خیاطی لباس‌های کُردی را انجام می‌دهم که این کار را با گذراندن دوره‌های خیاطی در آموزشگاه و دوره‌های آزاد دیگر یاد گرفته‌ام.
به گفته خودش در این مدت که به کار خیاطی مشغول بوده بالغ بر 10 شاگرد تربیت کرده است که در حال حاضر آنها هم مشغول خیاطی هستند.
جلوزانی، اصلی‌ترین لباس های منطقه کردستان را لباس کُردی سورانی و سقزی بیان می‌کند که در حال حاضر به دلیل درخواست خود مشتری‌ها مدل‌هایی نیز به آن اضافه می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: نسبت به 10 سال استفاده مردم منطقه از لباس‌های کُردی بیشتر شده است و دلیل این مسئله می‌تواند زیبایی و تنوع پارچه‌های حال حاضر باشد.
این خیاط سنندجی در پایان یادآور شد: هرچند که خودم بیشتر دوختن لباس کُردی را می پسندم اما طی سالیان اخیر مدل های متنوعی به بازار آمده و سلایق مشتریان نیز تغییر کرده است، به همین دلیل برخی از مدل‌های کنونی به تاثیر از مدل‌های غربی برگرفته شده است.
لباس کُردی مطابق باورهای شرع مقدس دین اسلام است
لباس کُردی که در تنوع به سان گلهای رنگارنگ بهاری می‌باشد، این امتیاز را دارد که بسیار پوشیده بوده و مطابق باورهای شرع مقدس دین اسلام پدید آمده است.
از دیگر نکات حائز اهمیت نیز می‌توان به منطبق بودن این لباس با ویژگی‌های جغرافیایی خاص منطقه و سردسیری بودن استان کردستان اشاره کرد که از آن جمله می‌توان به وجود کلاه‌های نمدی، سه‌روین یا سربند (نوعی پارچه که به دور سر می پیچند)، پشتوین یا شمال کمر، چه‌تفه (بافته‌ای استوانه‌ای مورد استفاده برای ساق پاها)، قولوانه یا قول‌بند (ساق بند دست‌ها) و چارکه نوعی شنل زنانه اشاره کرد که همه این موارد جهت حفاظت از سرما و گرفتار نشدن به بیماری‌های سینوزیت و یا امراض کلیوی و … مورد استفاده قرار گرفته است.
اکنون بسیار نیکوست که این لباس زیبا را که هم محجب بوده و هم با فرهنگ بومی منطقه کردستان سازگار است بیشتر به کار ببریم و اجازه ندهیم مدل‌های غربی و ماهواره‌ایی را که با فرهنگ و شرع مقدس دین اسلام سازگاری ندارند، در منطقه رواج پیدا کنند.
منبع خبر: ایسنا
کد خبر: 11498
به اشتراک بگذارید:
