شارنيوز- اخبار سقز

موسیقی فولکلور در عصر جدید

در عصر حاضر بشر همواره در جستجوی هویت خود می باشد. ‘من کیستم’ سوالی است که در اشکال گوناگون در زندگی ما مطرح است. فی الواقع بشر گرفتار چنان ورطه‌ای است که همواره به ناگزیر هویت خود را در معرض بازنگری و باز تعریف می بیند. بسیاری از جوامع همواره گرفتار مسائلی همچون پاک سازی قومیتی هستند اما هنگامی که از ماهیت قوم و قومیت سخن به میان می آید، پاسخی نداریم. مطالعات فولکلور ما را در شناخت قومیت ها، گذشته، و هویت اقوام کمک می کند. 

شفاهی بودن شاخصه اصلی فرهنگ است. سنت شفاهی در طول قرن ها حفظ شده است. این سنت در قالب گونه‌های روایی افسانه، اسطوره، داستان، جوک، قصه ی پریان، چکامه، حماسه، ضرب المثل و همچنین نقاشی فوکلور، لباس فولکلور، تئاتر فولکلور و … ارائه شده است. مطالعات فوکلکور مطالعاتی جامع بوده و تمامی مصادیق فرهنگ را در برمی گیرد.  مطالعات فولکلور همچون ابزاری برای بازسازی باورها، سنت ها، و آیین ها بکار گرفته شده است. 

موسیقی موزون که غالبا با چاشنی رقص همراه است تقریبا در هر جامعه‌ای یافت می شود. در باب موسیقی باید گفت جنبه‌ی فرهنگی آن بر جنبه‌ی زبانی اش می چربد. بر خلاف زبان موسیقی مستلزم فهم نیست. گاها فرد شیفته گونه‌ای از موسیقی می شود که درکی از محتوا و درونمایه‌ی آن ندارد. در عین حال یک قطعه موسیقی ممکن است تفاسیر و معانی مختلف و گاها حتی متناقضی را به دنبال داشته باشد.

اگر چه موسیقی عموما با سرگرمی، تفریح و فراغت پیوند می خورد، اما سخت بتوان گفت که صرفا سرگرمی است. موسیقی می تواند افراد را تحت تاثیر قرار دهد. از آنجایی که موسیقی قدرت خاصی در برانگیختن فرد دارد، غالبا از آن برای شکل دادن به هویت فرهنگی ‘خود’ و زدودن هویت فرهنگ ‘دیگری’ استفاده می شود.

موسیقی فولکلور شامل موسیقی سنتی و ژانرهای برگرفته از آن است که عموما در قرن بیستم شکل گرفت. ریشه واژه فولکلور به قرن نوزدهم برمی گردد اما به بیانی ساده غالبا به گونه‌ای از موسیقی اطلاق می شود که ‘قدمت بیشتری’ دارد. در باب تعریف موسیقی فولکلور اجماع خاصی وجود ندارد. بعضی آن را موسیقی می دانند که  نسل به نسل و از طریق سنت شفاهی منتقل می شود و عده‌ای دیگر آن را گونه‌ای از موسیقی می دانند که نمی توان به فرد یا گروه خاصی منتسب دانست. گاهی این دو تعریف با هم پوشانی دارند. از یک نظر در واقع می توان موسیقی فولکلور را نقطه مقابل موسیقی کلاسیک دانست که منتسب به فرد خاصی است و در سنت شفاهی جایی ندارد. 

جامعه سنتی دارای یک زندگی موسیقایی غنی است که در آن اکثر گونه‌ها برای بخش قابل توجهی از مردم شناخته شده بود و غالبا آن را زمزمه هم می کردند. با این وجود درجه‌ای از تخصص و حرفه‌ای گری هم در آن وجود داشت. رایج ترین این گونه موسیقی چکامه ها بود. از دیگر گونه های رایج می توان به آوازهای کار، آوازهای عاشقانه، و دیگر آوازهای غنایی، آوازهای مربوط به بازی های محلی، لالایی ها، و دیگر آوازهای مربوط به فرهنگ پذیری کودکان (آوازهای الفبایی، ضرب المثل ها و چیستان ها). این گونه ها غالبا به‌ واسطه‌ی متن از هم متمایز می شوند اما در برخی فرهنگ ها این تمایز نه متنی، بلکه موسیقایی است. موسیقی فولکلور ‌غالبا با چاشنی رقص همراه است.

تاریخ بشر در حال تجربه کردن فصل جدیدی است که تمامی حوزه‌های زندگی اجتماعی را در بر می گیرد. این عصر جدید به سرعت در حال رشد است و بارزترین مصداق این تحول عظیم دستاوردهای بشر در حوزه فناوری اطلاعات است. در این وادی حفظ و گسترش فرهنگ سنتی و بومی جایگاه خاصی دارد. ارزشهای سنتی سرمایه‌ی ارزشمند هر جامعه در عصر حاضر است که مبنا و اساس فرهنگ جامعه مدرن است. در بسیاری از جوامع گسترش و حتی حفظ این فرهنگ سنتی کاری دشوار و گاه حتی ناممکن می نماید. 

به منظور حفظ و گسترش ترانه‌های فولکلور در جامعه مدرن می بایستی در ابتدا تحقیقات و پژوهش های جامعی درباره ارزش های فرهنگی موسیقی فولکلور انجام دهیم. پدیده موسیقایی فولکلور در بستر زمانی و مکانی خاص خود معنا دارد و نمی توان آن را صرفا از لحاظ صوت و موسیقی مورد بررسی قرار داد. 

در باب حفظ موسیقی فولکلور دو دیدگاه وجود دارد؛ گروه اول معتقدند که حفظ نسخه های اصلی میراث موسیقایی فولکلور ضروری است و در واقع تلاش آنها بر حفظ موسیقی فولکلور اصیل است. هر چند عده‌ای هم هستند که بر این باورند که با حفظ نسخه‌های اصلی و نادیده گرفتن نسخه‌های تغییر یافته، فرد ناخواسته از عوامل تغییر این نوع موسیقی غافل می ماند. تغییر در موسیقی فولکلور امری مهم و اجتناب ناپذیر است که خود معلول عواملی چون زمان، مکان، و تغییرات جامعه است.

اما به باور گروه دوم تداوم و ارتقای موسیقی فوکلکور به تطبیق آن با جامعه مدرن کمک می کند. تنها در صورت ارتقای موسیقی فولکلور، چه به لحاظ ترانه و چه به لحاظ موسیقی و تکنیک، می توان امیدی به تداوم آن در عصر مدرن داشت. این عده بر این باورند که موسیقی مدرن تا حد زیادی وامدار موسیقی فولکلور و سنتی می باشد. حال پرسش این است که چگونه می توان موسیقی فولکلور را ارتقا داد و امروزی کرد و در عین حال ماهیت و هویت آن را نیز حفظ کرد؟

به نظر می رسد که طرفداران دو نظریه فوق الذکر (حفظ موسیقی سنتی اصیل و تغییر موسیقی فولکلور برای انطباق با نیازمندی های عصر مدرن) هر یک استدلال های متغنی در توجیه نظرات خود دارند ولی با این وجود نمی توان نه آنها را رد و نه به طور کامل پذیرفت. از این رو می بایست رویکردی بینابینی را مد نظر داشت که هم بتوان هویت موسیقی فولکلور را حفظ کرد و هم اینکه آن را برای الزامات عصر مدرن مهیا نمود. افزون بر این می بایست از تجربیات کشورهای مختلف به صورت خلاقانه استفاده کرد تا بدین ترتیب بتوان امیدوار به حفظ موسیقی فولکلور بود. افزون بر این گردآوری نظام مند موسیقی فولکلور با بهره‌گیری از فناوری روز امری ضروری می نماید. 

موسیقی فولکلور در خلا شکل نمی گیرد و تا حد زیادی متاثر از زمان و مکان است. بدیهی است که تبادل فرهنگی همواره در بین ملل مختلف در جریان بوده است. نظرات مختلفی در باب راه های حفظ موسیقی فولکلور وجود دارد. ذائقه‌ی موسیقایی بشر با گذر زمان و همچنین تغییر محیط دستخوش تغییر می شود. فی المثل بسیاری از چیزهایی که در موسیقی فولکلور وجود دارد دیگر در این عصر موضوعیت ندارد. طرفداران تغییر تطبیق موسیقی فولکلور بر این باورند که در راستای حفظ و گسترش موسیقی فولکلور می بایست این نوع موسیقی از نظر محتوایی به شیوه‌ای دستخوش تغییر شود که بتوان آن را با مردم عصر مدرن آشتی داد. رایج ترین شیوه‌های حفظ و گسترش موسیقی فولکلور عبارتند از:

1. گنجاندن موسیقی فولکلور در متون درسی؛

2. گنجاندن موسیقی فولکلور در آیین ها و مراسم؛

3. برگزاری جشنواره‌ها ویژه موسیقی فولکلور.

شیوه اول کارآمدترین راهکار در راستای حفظ این نوع موسیقی است.  هر چند این رویکرد خود مستلزم به رسمیت شناخته شدن زبان مدنظر در سیاست ها و برنامه ریزی آموزشی کلان کشور و جایگاه آن در نظام آموزشی کشور است که در غیر آن می بایستی به دو رویکرد دیگر متوسل شد. 

]مترجم: در پایان بر خود می دانم که از زحمات و تلاش های جناب آقای اسعد داوری تشکر و قدردانی کنم که به حفظ و گردآوری موسیقی فولکلور کمک شایانی کرده اند [.

منابع ترجمه:

1. Cecily Morriso, The Role of Folk Song in Identity Process, http://www.fulbright.hu/book1/cecilymorrison.pdf,

2. D.Sc. Pham Le Hoa, folk songs preservation and development in Vietnam temporary society, http://www.spnttw.edu.vn/Pages/ArticleDetail.aspx?siteid=14&sitepageid=258&articleid=752

3. Rachel Clare Donaldson, music for the people, http://etd.library.vanderbilt.edu/available/etd-03232011-085825/unrestricted/FINALDISSERTATION.pdf

4. Sonam Kinga, the attributes and values of folk and popular songs, http://himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/jbs/pdf/JBS_03_01_05.pdf

 

کد خبر: 14411