شارنيوز- اخبار سقز

نقش شهرداری سقز در توسعه گردشگری شهری

امروزه گردشگري به صورت يكي از مهمترين نيروهاي محركه توسعه اقتصادي در بسياري از كشورهاي جهان درآمده است. در رونق اين صنعت علاوه بر طبيعت زيبا و متنوع، آداب و رسوم، پشينه تاريخي و فرهنگ كشورها عوامل مهمي همچون افزايش اوقات فراغت و افزايش درآمد خانوارها بيش‌از نيازهاي زندگي آنان دخالت داشته است.

نهادهای مختلفی در زمینه انواع مختلف گردشگری ایفای نقش می کنند، البته هر چه دولتها غير متمركزتر باشند سهم سازمانهاي محلي در اين زمينه بيشترمي‌شود. مشاركت بيشتر مديران و مسئولين محلي در زمينه برنامه ريزي توسعه پايدار گردشگري موجب افزايش سهم شركتهاي محلي از منافع حاصل از جمله درآمد و اشتغال مي‌گردد .

دستگاههاي محلي و سازمانهاي مرتبط با بخش گردشگري با ايجاد سازگاري و هماهنگ نمودن منافع گروههاي مختلف ازجمله جامعه محلي، بنگاههاي فعال در صنعت گردشگري و مصرف كنندگان گردشگري، براي حفظ ثروت طبيعي و ميراث اجتماعي يك مقصد مي‌تواند تأثيرات منفي يك برنامه گردشگري راكاهش دهد. امروزه برنامه‌های توسعه گردشگري بدون توجه به تمايلات، توانمندي‌ها، ارزشها و قابليت‌هاي جامعه، امكان توفيق ندارد. توريسم و ايجاد زير ساخت‌ها علاو بر جذب گردشگران، به صورت غير مستقيم باعث اثرات مفيد اقتصادي و افزايش اشتغال مي‌شود. اشتغال در گردشگري به گونه‌اي است كه قابليت استفاده از فناوري به جاي نيروي انساني بخصوص در ارائه خدمات بسيار كم است. بنابراين جايگاه سازمانهاي محلي در امر توسعه گردشگري بسيار مهم است، عملكرد هريك از بخشهاي مختلف اين سازمانها در پيشرفت امور مربوط به فعاليت‌هاي توريسم شهري مؤثر مي‌باشد و شهرداري‌ها به عنوان سازمانی مردمي با مسئوليت مديريت خدمات شهري، نقش كليدي در توسعه صنعت توريسم شهري ايفا مي‌نمايد. شهرداري‌ها به سبب مردمي بودن و در راستاي مديريت وارائه خدمات مناسب شهري، نقشي به سزا و مؤثر در امر توسعه توريسم و ايجاد و گسترش اماكن توريستي وفعاليت‌هاي وابسته به آن دارد.

شهر سقز كه از لحاظ تاريخي قدمت آن را 3500 سال برآورد نموده‌اند، با دارا بودن طبيعتي زيبا، اقليمي مناسب و آثار طبيعي و انساني بسيار از قرون و اعصار گذشته، داراي قابليت‌هاي زيادي براي توسعه توريسم وامكانات مرتبط با آن است. قلعه باستاني زيويه، غار كرفتو و وجود كاروانسراها وآثار تاريخي ديگر موقعيت‌ها و فرصتهاي توريستي بسياري را براي اين شهرخلق نموده‌اند. اما متأسفانه علي‌رغم وجود استعدادهاي بالقوه فراوان جهت توسعه توريسم، اين امر هنوز جايگاه واقعي خود را نيافته است. 

نقش شهرداري سقز در توسعه گردشگري شهري

شهرداري سقز براي اولين‌بار در سال 1329 تأسيس گرديد و از آن زمان تا كنون خدماتي را در زمينه‌هاي مختلف فرهنگي، اجتماعي، شهرسازي و خدمات شهري و… ارائه داده است. هرچند فعاليت‌هاي شهرداري سقز در طول ساليان قبل همواره تداوم داشته، اما تا زمان تدوين اولين طرح شهري با عنوان طرح جامع سقز در سال 1368 و متعاقب آن طرح تفصيلي در سال 1375 تا حدي بي برنامه بوده است.

با نگاهي به شرح وظايف شهرداري‌ها مي‌توان دريافت كه در بندهاي 1، 2، 25، 26 و 27 از ماده 55 وظايفي در شهرداري‌ها مشخص شده است كه مي‌تواند كمك شاياني در راستاي توسعه توريسم باشد و بدون شك با توجه به برخورداري شهرداري‌ها و اهرم مديريت شهري، اين امر قطعاً محقق خواهد شد. از طرف ديگر بند 22 ماده 55 شهرداري‌ها، تشريك مساعي با فرهنگ در حفظ ابنيه و آثار باستاني شهر و ساختمان‌هاي عمومي شهر و مساجد و… را به صورت مستقيم يكي از وظايف شهرداري‌ها اعلام مي‌دارد. بنابراين شهرداري‌ تا حدودي و با اندكي اغراق مؤثرترين واحد در امر ايجاد زيرساخت‌هاي گردشگري، ترويج و توسعه آن مي‌تواند باشد. حال بايد ديد در برنامه‌هاي پنجساله توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور سهم شهرداري‌ها در امر گردشگري و توسعه آن چیست و به چه ميزان است. در ماده 136 برنامه سوم توسعه، بحث واگذاري تصديهاي مرتبط با مديريت شهري به شهرداري‌ها مطرح شده است كه بخشي از اين امور در حوزه فعاليتي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري است. در ماده 137 همين قانون قسمتی از وظيفه‌ي حفظ بناهاي فرهنگي و معماري سنتي به شهرداريها واگذار شده است. انجام بخشي از مسئوليت‌هاي مربوط به تاسيسات و فضا‌هاي فرهنگي طبق ماده 155، ساخت و بازسازي سينماها و مجتمع‌هاي فرهنگي طبق ماده 161، حفظ بافت تاريخي شهرها بر طبق ماده 166 و هويت بخشي به سيما و كالبد شهرها بر اساس ويژگي‌هاي فرهنگ معماري و شهرنشيني ايراني ـ اسلامي بر اساس ماده 137 از مواردي هستند كه به شهرداريها واگذار شده است. به منظور برطرف نمودن اثر بخشي ناقص تعارضهاي دستگاهي، غير كارآمدي و عدم جامعيت و موازي كارها و… در ماده 137 برنامه چهارم توسعه، مصوب گرديده است تا با بهره‌گيري از فناوري‌هاي نوين و روش‌هاي كارآمد با هدف نوسازي، متناسب سازي، ادغام و تجديد ساختار بصورت يك مجموعه منسجم، كارآمد، اثربخش و غير متمركز طراحي نمايد و آن دسته از تصديهاي قابل واگذاري دستگاه‌هاي دولتي در امور توسعه و عمران شهر و روستا با تصويب هيأت وزيران همراه با منابع مالي ذيربط به شهرداري‌ها و دهياري‌ها واگذار شود.  همچنین بر اساس ماده 169 برنامه پنجم توسعه شهرداریها موظفند در راستای تدوين و  ترويج  الگوهاي معماري  و شهرسازي اسلامي ـ ايراني نسبت به ‌مناسب‌سازي معابر و فضاهاي عمومي شهري اقدام نمايند.

بنا براين مي‌توان گفت با توجه به قانون شهرداري‌ها و مواد قانوني برنامه‌هاي پنج‌ساله توسعه، شهرداري‌ها نقش بسيار مهمي در رونق گردشگري شهري داشته و زمينه‌هاي قانوني اين امر نيز همچنان که ذكر گرديدند، فراهم است.

شهرداري سقز در راستاي توسعه گردشگري اقداماتي به شرح زير انجام داده است:

آماده سازي ترمينال بين شهري جهت سرويس دهی و خدمات رساني به گردشگران در ايام تعطيلات نوروزي، برپايي چادرهاي استقبال از مسافرين نوروزي، برگزاري نمايشگاه‌هاي فصلي در تعطيلات نوروزي با همكاري شهرداري و شواري شهر، محوطه سازي پاركها و ميادين شهر در راستاي زيبا سازي فضاي شهر، همكاري در برنامه ريزي و برگزاري جشنواره تئاتر منطقه‌اي، واگذاري تابلوهاي تبليغاتي در نقاطی از شهر به بخش خصوصي جهت تبليغات در زمينه‌‌هاي مختلف، همكاري در اجراي مسابقات مختلف ورزشي بخصوص مسابقات كشتي قهرماني كشور در سال 1390، ارائه تسهيلات و تخفيف جرايم و عوارض به سرمايه‌گذاران جهت ايجاد مجتمع‌هاي تجاري در راستاي توسعه توريسم خريد، طرح فروش اوراق مشاركت جهت ايجاد مجموعه‌ تفريحي ـ تجاري حاشيه رودخانه سقز، صدور پروانه ساختمانی و ارائه تسهیلات جهت بازسازی بافت های فرسوده شهر، برنامه ریزی جهت ایجاد 27 هکتار پارک و فضای سبز(پارک شهید رجایی و…)، ایجاد سایت اینترنتی شهرداری سقز در راستای خدمات رسانی بیشتر و آسانتر و موثرتر،ایجاد پارک های محله ای، طرح ایجاد زیرگذر تجاری میدان آزادی و ….

سنجش نقاط قوت، ضعف، فرصتها، تهدیدها( سوات)

بر این اساس به منظور بهبود عملکرد شهرداری در توسعه توریسم و تدوین یک استراتژی منطقی و مناسب، با فهرست مهمترین نقاط ضعف و قوت، به منظور استفاده از برتری های نقاط قوت و کاهش ضعف ها و فرصت ها و تهدیدها، به منظور استفاده از پتانسیل ها و فرصت ها در راستای خنثی کردن تهدیدهای پیش روی پرداخته می شود. ارزیابی سوات برگرفته از برنامه ریزی استراتژیک مدل هاروارد می باشد که در بخشهای دولتی و غیردولتی و … کاربرد دارد و صرفاً بر این نکته اشاره دارد که استراتژیهای موثر برای یک سازمان بر توانمندی ها استوار خواهد بود، از مزایای ناشی از فرصت ها و موقعیت ها بهره خواهد جست، بر ضعف ها فائق آمده و تهدیدات را به حداقل خواهد رساند.

ماتریس سوات (SWOT) یکی از ابزارهای مهمی است که سیاست گزاران بدان وسیله اطلاعات مربوط به عوامل داخلی و خارجی را مقایسه می کنند و می توانند با استفاده از آن ، انواع استراتژی های لازم را طراحی نمایند. این استراتژی ها در یک جدول مختصات دو بعدی SWOT فهرست شده و هر یک از چهار نواحی آن نشانگر یک دسته استراتژی می باشد. این استراتژی ها عبارتند از: 

1ـ استراتژی های تهاجمی(SO): در قالب این استراتژی ها استراتژیست با استفاده از نقاط قوت داخلی می کوشد از فرصت های خارجی بهره برداری نماید و با بهره گیری از نقاط قوت، فرصت ها را به حداکثر برساند.

2ـ استراتژی محافظه کارانه یا بازنگری(wo): هدف از این استراتژی ها این است  که با بهره برداری از فرصت های موجود در محیط داخل تلاش شود نقاط ضعف داخلی را بهبود بخشیده یا ارتقا دهند. 

3- استراتژی تدافعی(WT): سازمان هایی که این استراتژی را به کار می گیرند حالت تدافعی به خود می گیرند و هدف از این استراتژی کم کردن نقاط ضعف داخلی و پرهیز از تهدیدات ناشی از محیط خارجی است. در واقع چنین سازمانی می کوشد برای حفظ بقای خود از فعالیت های خود بکاهد(استراتژی های کاهش یا واگذاری)، در شرکت های دیگر ادغام شود، اعلام ورشکستگی کند و یا سرانجام منحل شود.

4ـ استراتژیث تنوع یا تعاملی(ST): استراتژیست ها با اجرای این استراتژی ها می کوشند با استفاده از نقاط قوت خود اثرات ناشی از تهدیدات موجود را کاهش داده آنها را از بین می برند. 

باتوجه به نتیجه بدست آمده از ماتریس نهایی، استراتژی رقابتی – تهاجمی(SO) به عنوان استراتژی کاربردی برای توسعه توریسم توسط شهرداری سقز تشخیص داده شد. بر این اساس استفاده حداکثری شهرداری سقز از فرصتها وپتانسیل های موجود گردشگری شهر سقز با بهره گیری از نقاط قوت شهرداری باعث ارتقاء گردشگری شهر سقز، دفع تهدیدها و تقویت نقاط ضعف خواهد شد.

                                                       استراتژی نهایی توسعه توریسم شهر سقز

 

-خلاصه استراتژی های فرعی پیشنهادی در ارتباط با استراتژی های رقابتی ـ تهاجمی(SO)

1ـ ایجاد محدوده گردشگری حاشیه رودخانه.

2- ارائه تسهیلات و تخفیف عوارض و جرایم برای سرمایه گذاران جهت جذب آنها.

3ـ مرمت خانه های قدیمی و نگهداری آنها با مشارکت مالکان و میراث فرهنگی.

4ـ تأکید بر توسعه توریسم خرید به عنوان یکی از مهمترین انواع گردشگری شهر سقز در سالیان اخیر.

5ـ برگزاری هرچه بیشتر جشنواره های فرهنگی ، هنری و ورزشی منطقه و کشور جهت شناساندن هرچه بیشتر شهر.

6- ایجاد پارکها و مراکز تفریحی با بهره گیری از اکو توریسم طبیعی موجود مانند کوه ونوشه، جاقل، رودخانه و …

پیشنهادات:

-حمایت شهرداری و شورای شهر از طرح ها و پایان نامه های مرتبط با توریسم

-همکاری بیشتر با سازمان میراث فرهنگی وگردشگری در راستای کاهش اصطکاک فعالیتی و شناسایی و نگهداری بافتهای با ارزش تاریخی و فرهنگی

-ایجاد کمپ های اقامتی جهت اسکان گردشگران و حمایت از سرمایه گذاران جهت ایجاد هتل ها، مهمانسراها و مراکز تفریحی و اقامتی

نوشته فوق خلاصه ای از مقاله با عنوان (بررسی نقش سازمانهای محلی در توسعه صنعت گردشگری در شهر سقز نمونه موردی: شهرداری سقز)که در نشریه بین المللی  International Letters of Natural Sciences (ILNS) در دست چاپ میباشد.

ایوب ذوقی( کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، مدرس گروه جغرافیا دانشگاه پیام نور سقز)

 

 

کد خبر: 8638