
«کُردستانِ عراق» یا «کُردستان» و «عراق» ؟

در هفتههای گذشته تحلیل غالب در میان طرفداران نوری مالکی مبنی بر دست داشتن کُردها در بحران اخیر عراق به بسیاری از روشنفکران، فعالین سیاسی و حتی دولتمردان ایرانی نیز سرایت کرد تا جاییکه از درون تعدادی از تحلیلها و موضعگیریهای ارائه شده در رسانهها و فضای مجازی، علاوه بر اینکه کُردها به خیانت علیه عراق و نمکنشناسی در قبال ایران متهم شدهاند، کشتار وحشیانهی آنها توسط صدام حسین نیز به نحوی قابل درک قلمداد شدهاست. واقعیت این است که به راحتی نمیتوان تحولات و بحرانهای سیاسی عمیق و تاریخی در منطقهی خاورمیانه را تنها به رویکردهای ساده، احساسی، ناآگاهانه و یا توهین و افترا فروکاست. متأسفانه دامنهی این جوزدگیها به حدی گسترش یافته که از یک سو تعدادی از ملیگراهای افراطی مرکزنشین و خارجنشین ایرانی نسبت به خطر تجزیهی ایران هشدار میدهند و از سوی دیگر عدهای از ناسیونالیستهای افراطی کُرد علاوه بر عراق از ضرورت تجزیهی ایران و ترکیه و… سخن میگویند بدون آنکه بسترهای فکری و سیاسی مشترک و لازم برای چنین قیاسها و داعیههایی وجود داشتهباشد. شکی نیست که رواج رویکردهای احساسی و غیرواقعبینانه علاوه بر افزایش تنفر و بیاعتمادی، هزینهی اظهار نظر و ارائهی تحلیلهای واقعبینانه را که همهی ما برای فهم وضعیت کنونی به آن نیاز داریم افزایش داده و زمینهی تعامل و گفتگو را نابود خواهدساخت. بر این اساس و با پرهیز از چنین واکنشهایی که اکثراً به توهین و هتک حرمت انجامیدهاست به سهم خود ذکر نکاتی را در خصوص این موضوع لازم میبینم:
1. عراق به عنوان یک واحد سیاسی برآمده از سلطهطلبی و سهمخواهی قدرتهای بزرگ پس از جنگ جهانی اول، هرگز کشوری دارای یک روح ملی مشترک و یک نظام سیاسی عادلانه و دمکراتیک نبوده و به همین دلیل نیز همواره یکی از کانونهای اختلاف و بحران در خاورمیانهی آشوبزده و ناآرام محسوب شدهاست. بیتردید برای همزیستی مسالمتآمیز به چشماندازهای وسیعی از عدالت و آزادی نیاز است که در آن هیچکس احساس تبعیض و نابرابری نکند و باهم بودن به فرصتی برای انسانیتر و بهتر زیستن تبدیل شود. چگونه میتوان با وجود یک قرن خاطرهی مرگ و رنج و آوارگی، مردمانی از اقوام و مذاهب گوناگون را بدون وجود مابهازاهای رضایتبخش و ملموس فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به ماندن در کنار یکدیگر ترغیب و تشویق کرد؟
2. بحران کنونی عراق علاوه بر بسترهای تاریخی و سیاسی، نتیجهی غیرمستقیم رفتار قدرتهای منطقهای (ایران) و فرامنطقهای (آمریکا) در قبال بحران سوریه و همچنین عملکرد غیرقابل دفاع دولت اقتدارطلب مالکی است. بیتردید اگر آمریکا و دیگر قدرتهای غربی به موقع در بحران سوریه دخالت میکردند، هم جنگ و آوارگی تا این حد گسترش نمییافت و هم گروههای افراطی آن قدر قوی و بزرگ نمیشدند که به عراق سرریز کنند. از سوی دیگر اگر ایران سیاست واقعبینانهتری در قبال سوریه در پیش میگرفت و تا این سطح از بشار اسد حمایت نمیکرد و یک راهحل مناسب را برای تغییر سیاسی مسالمتآمیز در سوریه و بازتعریف نقش خود در آیندهی این کشور پیگیری مینمود اکنون دولت یا آنچه تمامیت ارضی عراق خوانده میشود چنین به خطر نمیافتاد. به بیان دیگر بحران کنونی عراق حاصل اشتباه محاسباتی ایران و آمریکا در قبال بحران سوریه است که در نهایت میرود تا منافع مهم این دو قدرت رقیب را در هر دو کشور عراق و سوریه بر باد دهد. به اشتباهات استراتژیک این دو قدرت باید اشتباهات تاکتیکی نوری مالکی در مدیریت عراق را نیز افزود که با عملکرد تمامیتخواهانه و حذفی خود، فضای حاکم بر مناطق سنینشین این کشور را برای بهرهمندی گروههای افراطی مهیا نمود. اکنون نمیتوان انکار کرد که داعش حمایت و همراهی بخشهای نسبتاً گستردهای از اعراب سُنی را با خود دارد. مالکی همچنین با قطع بخشهای مهمی از بودجهی مناطق کُردنشین انگیزههای لازم برای استقلال کُردها را حتی قبل از حملهی داعش فراهم کردهبود. او در حال حاضر نیز که عراق عملاً به سه تکه تقسیم شدهاست همچنان با ادبیاتی نخوتآمیز و مبتنی بر تهدید و افترا سخن میگوید و علارغم درخواست بسیاری از گروههای سیاسی شیعه، سُنی و کُرد حاضر نیست به عنوان بخشی انکارناپذیر از مشکل موجود از پُست خود کنارهگیری کرده و راه را برای عبور از وضعیت دشوار کنونی هموار نماید. با این وصف دیگر به سختی میتوان عراق را به پیش از سقوط موصل و سلطهی کُردها بر کرکوک بازگرداند.
3. در هفتههای اخیر مسعود بارزانی رهبر اقلیم کُردستان عراق در گفتگو با رسانههای خارجی و همچنین در پارلمان کُردستان به صراحت اعلام کردهاست که کُردها از یک سال پیش تحرکات تروریستها در موصل و اطراف آن را زیر نظر داشته و خود وی در همین ارتباط حداقل دو بار به نوری مالکی هشدار دادهاست اما او در پاسخ گفته که شما مراقب اقلیم خود باشید چون ما همه چیز را تحت کنترل داریم. این ادعای بارزانی تاکنون از سوی هیچ مقام رسمی در دولت عراق تکذیب نشدهاست. بر این اساس علاوه بر اینکه کُردها به لحاظ سیاسی و اخلاقی مسئولیتی در قبال این بحران ندارند بلکه از دولت عراق به دلیل اهمال در انجام وظایف و ناتوانی در حفظ امنیت کشور خصوصاً مناطق کُردنشین شاکی و گلهمندند.
4. دولت مالکی در سالهای گذشته همواره بر حضور نظامی و سیاسی خود در استان نفتخیز کرکوک اصرار میکرد و علاقهای نیز به اجرای مادهی 140 قانون اساسی یعنی بازگرداندن وضعیت جمعیتی مناطق مناقشهبرانگیز به قبل از تغییرات قومی و نژادی ایجاد شده توسط حکومت صدام نشان نمیداد. با این وصف در انتخابات پارلمانی اخیر این کشور، کُردها در مناطق یادشده پیروزی قاطعی به دست آوردند که مشروعیت سیاسی دولت را برای ادامهی سلطه بر این بخش از کُردستان با چالش جدی روبرو کرد به طوریکه بسیاری از کارشناسان سیاسی این انتخابات را همزمان نوعی رفراندوم برای تعیین سرنوشت این مناطق به حساب میآوردند. پس از حملهی داعش و فرار خفتبار ارتش عراق از این منطقه، سلطهی نظامی و صرفاً سختافزاری دولت مرکزی نیز از بین رفت. بر این اساس علاوه بر اینکه کنترل مجدد این مناطق توسط کُردها به لحاظ سیاسی و نظامی اشتباه یا گناهی را متوجه آنها نمیکند بلکه به لحاظ حقوقی و به پشتوانهی آرای مردم، نوعی اجرای دیرهنگام مادهی 140 قانون اساسی نیز محسوب میشود.
5. اکنون این واقعیت بر همه آشکار شدهاست که پدیدهی دهشتناک داعش در کوتاهمدت و حتی میانمدت قابل کنترل و نابودی نیست آنهم در حالیکه این فرقهی تروریستی بر بخشهای مهمی از مناطق نفتخیز عراق و سوریه تسلط یافتهاست؛ اکنون داعش نیز در درون منظومهی حیاتی و مهمی به نام مناسبات جهانی انرژی قرار گرفته که میتواند سیاست قدرتهای غربی را در ارتباط با بحران حاکم بر این دو کشور پیچیدهتر کرده و به فرسایشیتر شدن این جنگ کمک کند. از سوی دیگر کُردها نیز حاضر به بازگشت به موقعیت قبلیشان نیستند، آنهم در حالی که اکنون با فروش نفت خود از نظر مالی از بغداد مستقل شدهاند.
و اما گزینههای پیشروی کُردها در عراق:
1. دولت اقلیم کردستان عراق در اولین انتخاب خود میتواند با حفظ مواضع نظامیاش خصوصاً در مناطق مورد مناقشه همچنان به وضعیت کنونی ادامه دهد. یعنی نه در فرایند سیاسی عراق مشارکت کرده و نه اعلام استقلال نماید. این وضعیت را میتوان نوعی انتظار مبتنی بر آمادگی نظامی و سیاسی برای روبرو شدن با تحولات آیندهی عراق و منطقه قلمداد کرد.
2. اقلیم کردستان میتواند با استفاده از موقعیت ایجاد شده یعنی ضعف دولت مرکزی و در دست داشتن نسبی همهی مناطق کردنشین اعلام استقلال نموده و خود را برای همهی تبعات مختلف و عمیق بینالمللی و منطقهای آن آماده کند.
3. اما در وضعیت سوم کردها میتوانند با شرایط جدید و کسب امتیازات بیشتر، همراه با قراردادهای محکم و ضمانتهای اجرایی قوی داخلی و بینالمللی به پروسهی سیاسی عراق بازگردند و در کوتاهمدت از تبعات نسبتاً خطرناک اعلام استقلال پرهیز نمایند. مطمئناً یکی از پیششرطهای مشارکت جدید سیاسی میتواند حفظ مواضع نظامی و جغرافیایی فعلی و تجدیدنظر در بخشهایی از قانون اساسی عراق باشد. بهرهبردای مستقل از منابع نفت و انرژی کردستان و افزایش سهم سیاسی و اقتصادی کُردها در آیندهی این کشور از دیگر امتیازاتی است که میتوانند مطالبه نمایند. واقعیت این است که دولت مرکزی عراق در موقعیتی نیست که بتواند در برابر این خواستها مقاومت کند. از سوی دیگر کشورهایی چون ایران، ترکیه و آمریکا برای عبور عراق و منطقه از وضعیت خطرناک موجود و حفظ بخشهایی از منافعشان از چنین توافقی حمایت خواهند کرد؛ توافقی که در صورت نقض مفاد آن توسط دولت مرکزی، حق مردم کُردستان برای اعلام استقلال را به رسمیت شناخته باشد.
کد خبر: 9261
امیدوارم دولت جمهوری اسلامی ایران در برابر این قضیه (تشکیل جمهوری کردستان) کاملاً عملی و به دور از هر نوع شتابزدگی و احساس عمل کند. سنجش و تحلیل واقعبینانه رویدادهای عراق بهترین تکنیک برای انتخاب استراتژی های آینده است. برخورد ج.ا.ا در زمان تشکیل جمهوری آذربایجان و تبدیل فرصتهای آن زمان به تهدیدهایی که هنوز باقی است، اشتباهی بود که نباید دولت ایران مجدداً در برابر جمهوری کردستان تکرار کند. با نگرشی به آینده و بدور از هر نوع غرضی استقبال جمهوری اسلامی از تشکلیل جمهوری کردستان برگ برنده ای است که حتی می تواند از رقیبی چون ترکیه پیشی گیرد. به نظر بنده این تنها فرصت باقی مانده ای است که دولت ایران می تواند با برخورد و واکنش شایسته به آن حداقل به چشم انداز بیست ساله خود در منطقه دست یابد. گرچه زیاد به وقوع این رویداد و تحلیل درست کارشناسان جمهوری اسلامی کما فی سابق خوشبین نیستم.
پاسخ دهید
اگر قرار به تبدیل تهدید به فرصت بود که الان تو 10 کشور برتر دنیا بودیم. تقریبا در تمام موارد هیچ تهدیدی به فرصت تبدیل نشده که هیچ بلکه در اکثر موارد از تهدید به خطر بالفعل هم تبدیل شده اند.
پاسخ دهید
يكى ديگر از كارتهاى سران كرد در كردستان عراق كردهاى سوريه هستند كه ميتونند با حما يت و پشتيبانى از روژاوا مقدارى از فشار ناشى از اعلام احتمالى استقلال كردستان جنوبى را كم بكنن كه تا الان اين حمايت صورت نگرفته اگر چه اين حمايت شايد به تيرگى روابط كردستان و تركيه بيانجامد
پاسخ دهید
کردهای سوریه در معرض یک جنگ قومی و عقیدتی و نسل کشی هستند. خداوند به آنها توان مقاومت و ایستادگی را بدهد. متاسفانه یک سری پان عربیست با عقاید دینی تند می خواهند سایه اقوام را نیز از خاورمیانه پاک کنند.
پاسخ دهید
تحلیل جالب و پرمحتوایی بود خسته نباشید.
پاسخ دهید
بي گمان برنده اختلافات در عراق كردها هستند كه در طولاني مدت تسلط آنها را بر كركوك بيشتر خواهد كرد.كردها در صورت بودن يا نبودن اختلافات در آينده مستقل خواهند شد اين نويدي است كه مسعود بارزاني به پيشمرگ ها هميشه داده است.اما ميتواند اين اختلافات در عراق موجبات تولدي زود هنگام را باعث شود.
پاسخ دهید
آقای امین پور شما یا خیلی جوان و کم تجربه هستید و شناختی از همسایگان کردستان ندارید و یا دارید به دلایلی از مواضع دشمنان قسم خورده کردستان دفاع می کنید .. کردستان و کردها هیچگاه در زیر سیطره دیگران به جائی نمی رسند و تنها استقلال و حق تعیین سرنوشت می تواند آنها را به حق و حقوق ملی شان برساند.. اینکه اعلام استقلال از طرف کردستان عراق می تواند مشکلات بزرک و خطراتی را برای آن ایجاد کند این کاملا طبیعیه .. چون دیگران خواهان رسیدن ما به آزادی نیستند پس برایمان مشکلات بزرگی درست خواهند کرد .. هیچ جای دنیا دست آورد بزرگی همچون آزادی و استقلال بدون هزینه نبوده است .. کردستان هم از این قضیه مستثنی نیست .. اگر در زمان حال و در این موقعیت استقلال اعلام نشود در آینده دیگر دشمنان متعدد کردستان نخواهند گذاشت فرصتی برای آزادی ملت کرد ایجاد شود ..
پاسخ دهید
می گویند زمان استقلال عراق دو قوم بزرگ این کشور کردها و ترک ها بوده و عرب ها در اقلیت بوده اند. امروز این دو قوم کرد و ترک به حاشیه رانده و در اقلیت هستند. آیا خطر بزرگتری از این نیز می تواند برای کردهای عراق وجود داشته باشد؟ اضمحلال تدریجی در سایه پان عربیسم یا پان (هرچیز دیگری) … خطر استقلال در حال حاضر برای آنها کمتر از اضمحلال قومی است. البته واقعیت این است که تا استقلال واقعی ایجاد نشود خطرات آن هم بطور کامل درک نخواهد شد.
پاسخ دهید
ممنون کاک فرهاد دستتان درد نکند مثل همیشه عالی بود.
پاسخ دهید
با گشتی در فضای اینترنت متوجه خواهید شد که متاسفانه ذهنیت مخاطبان ایرانی تحت تاثیر نحوه خبررسانی خبرگزاری های ایران کاملا مخالف تحلیل های فوق الذکر هستند … و در این بین تبیین و شفاف سازی من و شما همشهریان کرد برای سایر مخاطبین غیر کرد در این برهه لازم و ضروری است … از جناب آقای امین پور و گردانندگان سایت وزین شار نیوز ، غیر از این هم انتظار نمی رفت و کمال تشکر را دارم .
پاسخ دهید
متاسفانه رسانه ها حمایت رژیم صهیونیستی از ایده فوق را دستمایه حمله به آن قرار می دهند.
اگر روزی بخواهند کاری را در کشورمان انجام دهند فکر کنم بهتر است با روسای این رژیم جعلی صلاح و مشورت نموده و آنگاه نظر مخالف خود را با ایشان اعلام کنند تا مو لای درز این تصمیمات نرود.
پاسخ دهید
درفضای کنونی حاکم برمعیارهای زیستی واجتماعی وبادامنه دارشدن افکار دمکراسی خواهانه …حکومتها وبه تبع آن دولتهای حاکمه هرچه بیشترباآن روبروخاهندشد.
لذادرآینده کشورهای درگیرمنازعات قومی چاره ای جزپذیرش مطالبات عدالت گرایانه وحفظ عزت واستقلال فردی واجتماعی نخاهند داشت .که بنظردرمورد کردستان عراق وبه دلایل گوناگون دراین برهه حساس زمانی امتیازخواهی وورودبه مطالبات جدیدبهترین گزینه خاهدبودواستقلال به شرایط ویژه ای نیازمنداست که کردستان عراق تا رسیدن به نقطه آرمانی محتاج زمان دیگری خاهدبود.
پاسخ دهید
تحلیل موشکافانه و دقیق دکتر خدیو در همین زمینه، کردپرس
پاسخ دهید
باعرض سلام خدمت آقای امین پور وکارکنان زحمت کش شارنیوز
به حق خیلی جالب بود وخیلی استفاده کردیم
امیدوارم پیروز وسربلند باشید
پاسخ دهید
دوست عزیز سلام
ای کاش به جای بررسی مسایل سیاسی این ور و اون ور یه کمی هم به وضعیت شهرمان سقز (مثلا وضعیت و تعداد کتابهای کتابخانه های آن )می پرداختید و آن قدر سنگ دیگران را به سینه نمی زدید
پاسخ دهید
اینده کردستان عراق به همه کردها ربط دارد و کسی که ملت خودش را دیگران حساب کند در اشتباه است
پاسخ دهید
اگر کشوری همچون کردستان که مردمانش با فارس و ترک و عرب روابط نزدیک و صمیمی دارد در همسایگی ایران باشد و از حمایت کنندگان هم علیه دشمنان خاور میانه باشند کدام کشوری جرات تعرض به این مناطق رادارد. .
پاسخ دهید
با سپاس از شما
پاسخ دهید
آنانی که میگفتندکردبه عراق خیانت کرده معلوم است ازروی کینه ونفرتی که نسبت به ملت کورد دارنداظهارنظرکرده اند.امیدوارم هرچه سریعتر این کینه ها جای خودرا به محبت وانسان دوستی بدهد
پاسخ دهید
جوان وو به که لک بوو.سپاس
پاسخ دهید
سلام
کشوری بنام کردستان با آن همه تنوع زبان و فرهنگ و مذهب و دین وافعا میتوانند با هم سازگاری داشته باشند و کسی تضمین میکند بین این ملت اختلاف و درگیری و جنگی پیش نیاید ؟ چون تشکیل آن کار ساده ای است نگهداریش مشکل خواهد بود
پاسخ دهید